مدار خط ( TRACK CIRCUIT)
اهميت مدار خط
مدار خط يك مدارالكتريكي است كه بصورت مستقيم يا غيرمستقيم، وجود قطار برروي خط را بمنظور تامين ايمني درسيستم هاي علائم، تغيير ريل و غيره، آشكار مي سازد. دراين عمل بااستفاده از ريل ها يك مدارالكتريكي تشكيل مي گردد و حضورمحورهاي قطاردر آن نقطه باعث انحراف جريان مدار مي شود.
مدار خط توسط ويليلم رابينسون به سال1869 و درآمريكا اختراع شد. درآغاز ازسيستم مدار باز استفاده مي شد، اما بعدها درسال 1872 به سيستم پيشرفته تر مدار بسته تغيير يافت كه امروزه درتمام دنيا شناخته شده مي باشد.
اصول مدار خط
تصوير1 مبين اين اصول است. بمنظور احداث اين مدار، خط بايد به قطعاتي به طول مناسب تقسيم شده و مفاصل ريل ها دراين قطعات ازنظر الكتريكي عايق گردند. ريل هاي هرقطعه بمنظور كاهش مقاومت توسط رابط( Rail Band) به يكديگر اتصال الكتريكي مي يابند و درسر قطعه هم ترتيب به منبع تغذيه و رله متصل مي شوند.
درصورتيكه قطاري درمدارخط نباشد، جريان كافي براي فعاليت رله ازمنبع تغذيه گرفته مي شود، اما اگر مدارخط توسط قطاري اشغال گردد، مدارالكتريكي توسط مقاومت ناچيز محورهاي قطار منحرف شده و در تسمه رله دفع خواهد شد. چراغ هاي سبز يا قرمز بترتيب ازطريق كنتاكت هاي داراي انرژي (جذب) و يا فاقد انرژي(دفع) رله، روشن مي شوند، و علائم بصورت اتوماتيك و توسط قطار كنترل مي گردند. جزييات ساختمان يك مدار خط عملي ازهر لحاظ متفاوت است اما منبع تغذيه، محدود كننده جريان ، ريل و رله خط ازاصول آن هستند بعلاوه رابط هاي امپدانسي (Impedence Band) به هنگام برقي كردن قطعه درهر دو سر مدار تعبيه مي شوند تا بتوان جريان علائم، جريان كششي را تفكيك نمود.
انواع مدار خط
انواع مدار خط ازنظر منبع تغذيه بقرار زير هستند:
1) مدار خط DC
2) مدار خط AC
الف) با فركانس تجارتي
ب) با فركانس مضاعف( فركانس دو برابر شده)
ج) با فركانس تقسيم شده
3) مدار خط يكسو شده
4) مدار خط كد دار
5) مدار خط فركانس صوتيAF
5) مدار خط فركانس بالا
امروزه سيستمي ازمدار خط AF كه برمدار خط AC معمولي منطبق شده است بنام سيستم انطباقي خوانده مي شود .
طبقه بندي مدار خط از نظر نحوه مداربندي بقرار زير است
1) مدار خط باز
2) مدار خط بسته
طبقه بندي مدار خط از نظر طرز عمل رله بقرار زير است
1) سيستم دو حالته
2) سيستم سه حالته
طبقه بندي مدارخط ازنظر نحوه عايق بندي ريل بشرح زير است
1) سيستم عايق بندي
الف) تك ريل
ب) دو ريل
2) سيستم بدون عايق بندي ( فاقد مفصل)
طبقه بندي از لحاظ محل استقرار منبع تغذيه:
1) سيستم تغذيه از سر
2) سيستم تغذيه مياني
و طبقه بندي از نظر محل استقرار تجهيزات مدار خط چنين است
1) سيستم مدار خط متمركز
2) سيستم مدار خط ترزيعي
